راه های افزایش خلاقیت در کودکان

تابحال برایتان پیش آمده در جلسه شغلی، وقتی که تمامی همکاران شما برای حل مسئله‌ای روش‌های مختلف را پیشنهاد می‌کنند، ذهن‌تان به اصطلاح قفل کند و هیچ راه‌حل تازه‌ای به آن خطور نکند؟ برای من که خیلی پیش آمده! البته حالا دیگر برطرف شده، چون ریشه مشکل را پیدا کردم. وقتی که کودک بودم، راه های افزایش خلاقیت در کودکان انقدر راحت در دسترس نبود و برای آن تلاشی نکردم. اما حالا خودم را با روش‌های افزایش خلاقیت آشنا کردم و در نهایت برای فرزندم هم همین کار را خواهم کرد.

اما حالا که شما اینجایید و به دنبال افزایش خلاقیت کودکان خود هستید، یعنی از اهمیت راه های افزایش خلاقیت در کودکان آگاهید و می‌دانید که چه تاثیر شگرفی در یادگیری تحصیلی و حتی زندگی خصوصی آینده‌اشان دارد. پس کلامم را خیلی خلاصه می‌کنم و مستقیم به اصل مطلب می‌روم.

۶ روش افزایش خلاقیت در کودکان و نوجوانان

در ادامه روش‌هایی که در سطح دنیا در حال انجام شدن است را نام می‌برم و در مورد آن توضیح مختصری ارائه می‌دهم.

برای فرزندتان کتاب بخوانید.

فکر می‌کنم بهترین هدیه‌ای که والدین می‌توانند به فرزند خود بدهند، کتاب خواندن است. کتاب خواندن برای کودکان یا با آن‌ها، فواید زیادی دارد. برخی از فواید کتاب خواندن برای کودکان می‌تواند بهتر شدن زبان مادری، گسترش دایره لغات، آموزش مهارت‌های حل مسئله، گسترش قدرت تصور و هوش عاطفی و هزاران فایده دیگر که اصلاً در این مطلب نمی‌گنجد. چون می‌توان یک کتاب بلند برای این موضوع نوشت!

حالا شما می‌توانید از فرصت کتاب خواندن با کودکتان استفاده کنید و برای افزایش خلاقیت او به‌صورت فعالانه راه‌هایی را پیش بگیرید. مثلاً پیشنهاد می‌کنم که در حین خواندن کتاب برای فرزندتان، از او سوال بپرسید. برای مثال از او بخواهید که پایان کتاب را پیش‌بینی کند، یا از روی تصاویر کتاب، داستان بگوید.

با کمک این روش، مهارت اندیشیدن کودکان، درک مطلب و حل مسئله آن‌ها تقویت می‌شود و خلاقیت آن‌ها افزایش پیدا می‌کند.

البته من راه دیگری هم به شما پیشنهاد می‌کنم، با کودکتان داستان‌سرایی کنید. یک خط داستانی را شروع کنید و در مورد اجزای آن باهم صحبت کنید. هرچقدر داستان غیرواقعی‌تر و غیرممکن‌تر باشد، بهتر است! با این روش هم افزایش خلاقیت کودکان را تجربه می‌کنید و هم خاطره جذابی برای خود و فرزندتان می‌سازید.

برای هنر و کاردستی خلاقانه وقت بگذارید.

یکی از بهترین راه های افزایش خلاقیت در کودکان بکارگیری هنر است. کودکان تمایل به ساخت کاردستی و آثار مخصوص خود دارند. خوشبختانه تنوع در بکارگیری هنر و کاردستی و لوازم مربوط به آن هم بسیار است.

برخی از فعالیت‌های خلاقانه‌ای که می‌توانم به آن اشاره کنم، در زیر آمده است:

• خط خطی کردن با مداد شمعی، مداد رنگی، خودکارهای رنگی و مختلف، گچ و غیره.
• نقاشی با آبرنگ، نقاشی با رنگ انگشتی، نقاشی با قلمو و غیره.
• قیچی کردن، پاره کردن، چسباندن و سرهم کردن کاردستی.

تنها کمکی که شما می‌توانید بکنید این است که بگذارید هنر بی‌قید و بند و آزادانه باشد. اینکه از محصولات فروشگاه‌ها برای ایده گرفتن کارهای هنری استفاده کنید خوب است، اما فقط محدود به آن نباشید. اجازه بدهید که فرزندتان برای افزایش خلاقیتش، آزادانه هنر به خرج دهد و چیزهای جدید را با هنر کشف کند.

منظورم این است که کتاب‌های رنگ‌آمیزی شاید بعضی اوقات ایده خوبی باشد، اما فقط محدود به آن نباشید. بگذارید فرزندتان راه‌های جدیدی هم امتحان کند. مثلاً خودش نقاشی بکشد یا اصلاً فقط خط خطی کند.

روحیه‌ی ساختن را در فرزندتان تشویق کنید.

لگوها را می‌شناسید؟ یکی از بهترین راه های افزایش خلاقیت در کودکان، استفاده از لگوها برای ساختن چیزهای جدید است. البته فقط محدود به همین نباشید.

من یادم است که وقتی خیلی کوچک بودم، هنوز در خانه‌مان پُشتی وجود داشت. پشتی‌ها را به سختی جابجا می‌کردم و به شکل خانه در می‌آوردم. پدر و مادرم هم کمک می‌کردند تا این کار را انجام دهم. سپس روی آن چادر می‌کشیدم و می‌گفتم اینجا خانه من است! لطفاً در بزنید تا وارد شوید!

حتماً شما هم از این خاطره‌ها برای تعریف کردن دارید. برای کودک‌تان هم این خاطره‌ها را بسازید و باعث افزایش خلاقیت او هم شوید.

البته این فقط به اینجا ختم نمی‌شود. بچه‌ها ذاتاً کنجکاوند. یکی از کارهایی که من در بچگی انجام می‌دادم این بود که برای ماشین‌هایم شیب درست می‌کردم. با پشتی، بالش یا هرچیزی که دم دستم بود، شیب درست می‌کردم تا سرعت آن را بسنجم. بچه‌ها پر از این کنجکاوی‌ها هستند. شما هم کمک کنید تا راه حل‌های جذابی برای این قبیل مسائل بیافرینند.

زمان استفاده از گوشی، کامپیوتر و تلوزیون را کنترل کنید.

تلوزیون نگاه کردن به خلاقیت و تفکر نیازی ندارد. صرفاً چندین تصویر که سریع هم حرکت می‌کنند را در تلوزیون تماشا می‌کنید و در بیشتر مواقع ذهن‌تان اصلاً آمادگی پردازش تصاویر با این سرعت را ندارد.

طبق مطلبی که از مجله Healthline منتشر شده، اگر زمان زیادی کودکان را در معرض تلوزیون، کامپیوتر یا گوشی قرار دهید، تاثیر منفی در توانایی‌های فکری و زبانی آن‌ها خواهد گذاشت.

قطعاً نمی‌توان به‌صورت کامل این مورد را حذف کرد! خیلی وقت‌ها که نمی‌توانید با کودک وقت بگذرانید و قصد دارید غذا درست کنید یا یکم با خودتان خلوت کنید، تلوزیون می‌تواند کمک کننده باشد. کاری که باید انجام دهید این است که همیشه حواس‌تان به محتوای پخش‌شده باشد و مرتب کودک را چک کنید.

حتی می‌توانید کار جذاب دیگری هم انجام دهید. مثلاً فیلم داستان‌خوانی برای کودک‌تان بگذارید یا پادکست‌های خلاقیت و داستان‌خوانی برای فرزند دل‌بندتان پخش کنید. اگر کتاب مربوط به پادکست را هم داشته باشید که چه عالی!

این فعالیت گوش کردن فعالانه را در فرزندتان تقویت می‌کند و خلاقیت او را سرکوب نمی‌کند. یعنی در حقیقت از این زمان به نحو احسن برای فرزندتان استفاده کردید.

در مورد استفاده از گوشی و کامپیوتر و علاقه بچه‌ها به بازی‌های کامپیوتری هم نگران نباشید. راه‌های زیادی برای تبدیل بچه‌ها از کسی که بازی می‌کند به کسی که خلاق است و بازی می‌سازد وجود دارد. یکی از راه‌ها این است که کودک را از سنین ۴ یا ۶ سالگی با برنامه‌نویسی آشنا کنید.

ما در جونیورا برنامه‌نویسی به شکل داستان و بازی به کودکان آموخته می‌شود و شوق یادگیری در آن‌ها تقویت می‌شود. درنتیجه زمانی که فرزندتان با گوشی سپری می‌کند هم دیگر به بطالت نمی‌گذرد. در اینجا هم خلاقیت او مرتباً افزایش پیدا می‌کند.

یک چیز جالب دیگری هم در مورد آموزش برنامه‌نویسی به کودکان وجود دارد و آن هم این است که کودکان با یادگیری برنامه‌نویسی، تفکر رایانشی یا همان محاسباتی و تفکر نقاد و الگوریتمی هم می‌آموزند. در برنامه‌نویسی مسائل مختلفی برای کودکان مطرح می‌شود که آن‌ها را به پیدا کردن راه حل‌های مختلف از روش‌های مختلف وا می‌دارد.

یادتان نرود که اگر در این فعالیت‌ها شما هم در کنار فرزندتان باشید، در رشد خلاقیت کودک تاثیر بسیار زیادی می‌گذارد. سعی کنید به‌صورت فعالانه در آن حضور داشته باشید.

اجازه دهید تا فرزندتان قرار بازی با دوستانش تنظیم کند.

با والدین دوستان فرزندتان ارتباط بگیرید و روزهایی را برای بازی کردن کودکان تنظیم کنید. در نحوه بازی کردن آن‌ها هم هیچ دخالتی نداشته باشید. فقط زمان‌هایی که خیلی ساکت می‌شوند به آن‌ها سر بزنید و ببینید که خودشان چه بازی‌ای را انجام می‌دهند.

وقتی که بچه‌ها با دوستان‌شان ملاقات می‌کنند و تصمیم به بازی می‌گیرند، خودشان قوانین بازی را تنظیم می‌کنند، خودشان با هم مذاکره می‌کنند و مسائل جدید می‌آفرینند و باهم کنار می‌آیند. اشکالی ندارد اگر همه این اتفاق‌ها بیفتد، آن‌ها خودشان راه کنار آمدن با یکدیگر را یاد می‌گیرند و بازی‌های جدید می‌آفرینند.

قرار نیست همه مشکلات کودک را شما حل کنید.

یکی از بهترین راه های افزایش خلاقیت در کودکان این است که به آن‌ها اجازه دهید تا خودشان برخی مشکلاتشان را حل کنند. اگر حین مشکلات شما سریع مداخله کنید، شاید مشکل را سریع حل کرده باشید، اما فرزندتان هم مهارتی یاد نمی‌گیرد. در واقع او هیچ راهی برای حل مشکل یاد نمی‌گیرد.

سعی کنید به فردی که راه حل پیش فرض تمام مشکلات فرزندش است تبدیل نشوید، چون این روش اصلاً به دوران بزرگسالی فرزندتان کمکی نمی‌کند.

کودکان نیاز دارند تا مستقل شدن را یاد بگیرند و بتوانند فکر کنند و راه حل جدید بیافرینند. آیا کودک شما نمی‌تواند لباسش را دربیاورد؟ یا نمی‌تواند بایستد و بیسکوییت مورد علاقه‌اش را از روی کابینت بردارد؟ کمی صبر کنید و ببینید آیا خودش راهی برای آن پیدا می‌کند؟ اگر راهی پیدا نشد، شما می‌توانید مداخله کنید. ولی اغلب اوقت غافلگیر خواهید شد.

جمع‌بندی

قبل از اینکه دنبال راه های افزایش خلاقیت نوجوان یا کودک خود باشید، صبور بودن را یاد بگیرید. بچه‌ها ذاتاً امکان خلاق بودن را دارند، چون کنجکاوند. فقط بگذارید خودشان باشند. خودتان را برای لباس‌ها و دست‌های کثیف‌شان آماده کنید. اشکالی ندارد اگر بچه‌ها با اینگونه بازی‌ها خودشان را سرگرم کنند. در عوض خلاقیت آن‌ها بیشتر و بیشتر می‌شود.

آیا شما راه‌های بیشتری را برای افزایش خلاقیت دانش آموزان یا کودکان و نوجوانان بلدید؟ در بخش نظرات برای ما بنویسید.