چرا باید کودکان برنامه نویسی یاد بگیرند؟

اولین باری که نام برنامه‌نویسی را شنیدم، خیلی خوب یادم است؛ آن موقع اصلاً ایده‌ای نداشتم که برنامه نویسی چیست و قرار است به چه کارم آید؟! ۱۹ ساله بودم و فقط از روی الگوبرداری از شخص خاصی، رشته کامپیوتر را انتخاب کرده بودم. تا یکسال قبلش اصلاً علاقه‌ای به کامپیوتر نداشتم. در رویاهایم خودم را یک مهندس معمار می‌دیدم!

ترم اول دانشگاه، وقتی اسم درس مبانی برنامه‌نویسی را شنیدم، فکر کردم قرار است به ما یاد بدهند که چطور برای کارهای روزانه‌مان برنامه‌ریزی موثرتری کنیم، هیچ ایده‌ای از کد زدن و مفاهیم مربوط به آن نداشتم. خب، پرواضح است که حسابی غافلگیر شدم و آن درس را همان ترم حذف کردم. چون اصلاً با منطق من جور در نمی‌آمد و برایش آماده نبودم.

اوضاع همینطوری نماند؛ حسابی مفاهیم برنامه‌نویسی را در سطح اینترنت جستجو کردم و متوجه شدم که برنامه نویسی چیست و چرا باید برنامه‌نویسی یاد بگیریم. اگر شما هم هیچ ایده‌ای ندارید که برنامه نویسی چیست، این مطلب را تا انتها بخوانید. در این مطلب به پاسخ تمام سوال‌هایتان خواهید رسید.

برنامه نویسی چیست؟

همانطور که قبلاً هم گفتم، برنامه‌نویسی هیچ ربطی به نحوه برنامه‌ریزی برای کارهای روزانه‌تان ندارد. یادگیری برنامه‌نویسی، یک‌طورهایی همان یادگیری زبان کامپیوتر است. کسی که برنامه‌نویسی می‌آموزد، می‌تواند نرم‌افزار، بازی، وبسایت و هزاران چیز دیگر بسازد.

همین صفحه‌ای که شما در آن هستید و مشغول خواندن این مطلبید، حاصل زحمات برنامه‌نویس فرانت‌اند و بک‌اند است که حسابی به کارشان واردند. یکی از آن‌ها بستری را برای من فراهم کرده تا بتوانم مطلبم را در آن بارگذاری کنم (بک‌اند) و دیگری محیط زیبا و جذابی را فراهم کرده تا شما مطلب مرا بخوانید (فرانت‌اند).

همین جستجوی کوچکی که کردید و به این مطلب رسیدید، حاصل زحمت (شاید) هزاران برنامه‌نویس مستقر در شرکت گوگل است! خودتان با یک حساب سرانگشتی متوجه می‌شوید که چقدر همه‌چیز در دور و اطرافتان توسط برنامه‌نویس‌ها ساخته شده است.

زمانی که متوجه شدم برنامه نویسی چیست و چه کاربردهایی دارد، حسابی غافلگیر شدم. احساس خوبی در مورد رشته‌ام پیدا کردم و سراغ یادگیری هرچه بیشتر آن رفتم تا بهتر مفهوم آن را درک کنم. همان موقع که من دانشجو بودم، خیلی از همکلاسی‌هایم از همان کودکی با برنامه‌نویسی آشنا بودند و از اول هدفشان مشخص بود، اما من در ۲۰ سالگی متوجه اهمیت برنامه‌نویسی شده بودم که خب، اصلاً هم دیر نیست. اما حالا ترجیح می‌دهم به فرزندم در کودکی برنامه‌نویسی یاد دهم، چون علاوه‌بر آینده شغلی تضمین‌شده، هزاران مزیت دیگر هم دارد که حتی در زندگی روزمره افراد هم تاثیرگذار است.

فواید آموزش برنامه نویسی برای کودکان و نوجوانان (و حتی بزرگسالان!)

حول‌وحوش ترم ۳ دانشگاه بودم که با فواید برنامه نویسی و تاثیر آن در زندگی روزمره‌ام آشنا شدم:

فراگیری مهارت‌های مهم زندگی

برنامه‌نویسی فقط یادگیری زبان کامپیوتر نیست؛ با برنامه‌نویسی مهارت‌های دیگری هم می‌آموزید که در زندگی روزمره‌تان هم حسابی کاربرد دارد و سرعت عمل و کارایی‌تان را بالا می‌برد:

تقویت تفکر منطقی و ریاضی

وقت‌هایی که سفر می‌روید را به یاد بیاورید؛ باید برای جزءبه‌جزء آن برنامه‌ریزی کنید و تدارکات لازم را ببینید. تفکر منطقی که در اثر یادگیری در ذهن شما به‌صورت خودکار ته‌نشین می‌شود، به شما کمک می‌کند تا بودجه، مقصد سفر، وسایل لازم و تصمیمات اساسی مربوط به آن را دقیق‌تر و بهتر اتخاذ کنید. مثلاً اینطور برنامه‌ریزی کنید؛ به قشم می‌روم اما با این بودجه‌ای که دارم، اولویتم را فقط تفریح می‌گذارم. پس یک جای ارزان برای ماندن انتخاب می‌کنم و بقیه بودجه‌ام را به گشت‌وگذار و تفریح خرج می‌کنم.

تقویت تفکر حل مسئله و تصمیم‌گیری

یک روز عادی که می‌خواهید سر کار بروید را در نظر بگیرید؛ باید با توجه به شرایط، بهترین وسیله نقلیه برای رفتن به مقصد را انتخاب کنید:

1. تجزیه و تحلیل وضعیت: ابتدا وضعیت را تجزیه و تحلیل می‌کنید. مثلاً می‌بینید که ترافیک این مسیر بسیار زیاد است و اگر از خودروی خودتان برای رفت‌آمد استفاده کنید، وقت زیادی از شما گرفته می‌شود.
2. نیازها و اولویت‌ها: برخی اوقات نیاز است تا ابتدا به مکان دیگری بروید و پس از آن به محل کارتان برگردید؛ چنین موقعیت‌هایی اولویت‌های شما را تغییر می‌دهند.
3. منابع موجود: منابع موجود برای رسیدن به مقصد را در نظر می‌گیرید. آیا از اتومبیل شخصی، مترو، اتوبوس عمومی یا حتی دوچرخه می‌توانید استفاده کنید؟
4. معایب و مزایا: هر گزینه را با معایب و مزایای خود مقایسه می‌کنید. برای مثال، استفاده از مترو ممکن است زمان کمتری از شما برای رسیدن به مقصد بگیرد اما اگر ایستگاهی در نزدیکی دفتر کار نباشد، احتمالاً این گزینه رد می‌شود.
5.  تصمیم نهایی: با در نظر گرفتن همه عوامل مذکور، تصمیم نهایی خود را می‌گیرید. ممکن است تصمیم بگیرید که از مترو استفاده کنید تا به مقصد خود برسید.

این مثال نشان می‌دهد که حتی در تصمیم‌گیری‌های روزمره ما، تفکر حل مسئله و تصمیم‌گیری موثر می‌تواند به ما کمک کند تا تصمیمات منطقی‌تری بگیریم که با نیازها و شرایط موجود هماهنگ باشند.

البته فواید یادگیری برنامه‌نویسی به همینجا ختم نمی‌شود، مهارت‌هایی مثل تفکر رایانشی، تفکر انتقادی، تفکر الگوریتمی و غیره را هم یاد می‌گیرید که در خیلی از مراحل زندگی جلو می‌افتید. در مورد همه این موارد در مطلب دیگری به طور کامل صحبت کرده‌ایم.

تغییرات مثبت در دنیا

برنامه‌نویسی به شما این امکان را می‌دهد تا تغییرات مثبتی در دنیا ایجاد کنید. با ساختن نرم‌افزارها و ابزارهای مفید، می‌توانید به بهبود زندگی افراد و جامعه کمک کنید. از نرم‌افزارهای تحول‌آفرین گرفته تا اپلیکیشن‌های موبایل، برنامه‌نویسان نقش مهمی در ارتقاء کیفیت زندگی انسان‌ها ایفا می‌کنند.

فرصت‌های شغلی بیشتر

برنامه‌نویسی فرصت‌های شغلی فراوانی را ارائه می‌دهد. شما می‌توانید به عنوان یک برنامه‌نویس مستقل کار کنید و ایده‌های خود را به واقعیت تبدیل کنید یا در شرکت‌ها و استارتاپ‌های نوپا به عنوان برنامه‌نویس مشغول به کار شوید. این حوزه به شما امکان می‌دهد تا تخصص‌های مختلفی را تجربه کنید، از توسعه وب گرفته تا هوش مصنوعی و اینترنت اشیاء.

حقوق و درآمد مناسب

برنامه‌نویسان به علت تخصص‌هایشان درخواست فزاینده‌ای در بازار کار دارند. این به ارتقاء حقوق و درآمد شما کمک می‌کند. همچنین، امکان کار از راه دور و کار آزاد نیز در این حوزه وجود دارد که به شما انعطاف بیشتری در زمینه کار و زندگی می‌دهد.

جوامع بزرگ و همکاری

در دنیای برنامه‌نویسی، جوامع بزرگی وجود دارد که افراد از تمامی نقاط جهان را به هم متصل می‌کنند. شما می‌توانید از تجربیات دیگران استفاده کنید، سوالاتتان را مطرح کنید و با همکاران جدید آشنا شوید. با این حال در مقاله مزایای یادگیری آنلاین برنامه نویسی با جونیورا بیشتر با خوبی‌های یادگیری آنلاین برنامه نویسی آشنا شوید.

روش‌های آموزش برنامه نویسی به کودکان و نوجوانان

آموزش برنامه‌نویسی به کودکان و نوجوانان فقط محدود به درس کامپیوتر در پایه یازدهم مدرسه نمی‌شود. یادم هست که انقدر این درس را خشک به ما آموختند که همه فقط می‌خواستیم آن را پاس کنیم. اما حالا دیگر اینطور نیست. این می‌تواند فرصت عالی باشد تا مهارت‌های مهمی مانند تفکر محاسباتی، حل مسئله و خلاقیت در کودکان و نوجوانان تقویت شود. در زیر به چند روش معمول برای آموزش برنامه‌نویسی به این گروه‌ها اشاره می‌کنم:

1. استفاده از برنامه نویسی بازی: کودکان عاشق بازی کردنند. این یکی از محبوب‌ترین روش‌ها برای آموزش برنامه نویسی به کودکان و نوجوانان است. بازی‌سازی و برنامه نویسی بازی‌ها می‌تواند برای کودکان جذاب و مفهومی باشد. ابزارهایی مانند “Scratch” که برای کودکان طراحی شده‌اند، به آنها کمک می‌کند تا بازی‌های خود را بسازند و در عین حال مفاهیم برنامه نویسی را یاد بگیرند. کار با اسکرچ هم بسیار ساده است و اصلاً از آن زده نمی‌شوند.
2. کتاب‌های آموزشی: کتاب‌های بسیاری با هدف آموزش برنامه نویسی برای کودکان و نوجوانان نوشته شده‌اند. این کتاب‌ها معمولاً به زبان ساده‌تری توضیحات را ارائه می‌دهند و با مثال‌ها و تمرین‌های عملی از کودکان حمایت می‌کنند. برخی از این کتاب‌ها عبارتند از “Hello Ruby” و “Python for Kids”.
3. دوره‌های آنلاین و ویدئوهای آموزشی: منابع آنلاین مانند وب‌سایت‌های آموزش برنامه نویسی و ویدئوهای آموزشی می‌توانند به کودکان و نوجوانان کمک کنند تا به‌صورت خودآموز برنامه‌نویس شوند. سایت‌هایی مانند جونیورا و کوئرا دوره‌هایی برای انواع زبان‌های برنامه نویسی ارائه می‌دهند. ما در جونیورا آموزش تفکر رایانشی به کودکان را در اولویت قرار داده‌ایم و این تفکر را با داستان‌گویی و بازی به کودکان آموزش می‌دهیم.
4. ۴. کلاس‌های آموزشی و ارتقاء مهارت‌ها: در برخی مکان‌ها و کمپ‌های تابستانی، کلاس‌های آموزش برنامه نویسی برای کودکان برگزار می‌شود. این مکان‌ها به کودکان امکان می‌دهند تا با همکاری با دیگران، پروژه‌های برنامه نویسی را انجام دهند و تجربه جامعی از آموزش برنامه نویسی کسب کنند. مثلاً همایش‌هایی توسط جونیورا در برخی مدارس کشور برگزار شده و عده زیادی از کودکانی که به برنامه نویسی علاقه‌مند هستند در آن با هم آشنا شدند و به حل مسئله و کد زدن پرداختند. بچه‌ها عاشق این‌اند که چیزهایی که ساختند را به یکدیگر نشان دهند، و این یک فرصت عالی برای همکاری با یکدیگر و نشان دادن نتیجه کارهایشان به همدیگر است.
5. توسعه وب‌سایت‌ها و اپلیکیشن‌ها: اگر کودک یا نوجوان علاقه دارد، می‌تواند به توسعه وب‌سایت‌ها و اپلیکیشن‌های کوچک بپردازد. از ابزارهایی مانند “HTML” و “JavaScript” برای توسعه وب‌سایت‌ها و “Scratch” و “App Inventor” برای توسعه اپلیکیشن‌ها می‌توانید استفاده کنید.

اهمیت این روش‌ها این است که برنامه‌نویسی را به کودکان و نوجوانان به صورت جذاب و مفهومی ارائه می‌دهند و آنها را با دنیای فناوری و علوم کامپیوتر آشنا می‌کند. این مهارت‌ها می‌تواند در آینده آنها برای موفقیت در دنیای دیجیتال بسیار مفید باشد.

نتیجه‌گیری

برنامه‌نویسی یکی از حوزه‌هایی است که فرصت‌های بی‌پایانی را به شما ارائه می‌دهد. با توجه به ایجاد تغییر، فرصت‌های فراوان، درآمد مناسب، چالش‌های هیجان‌انگیز و جوامع بزرگ، برنامه‌نویسی می‌تواند انتخاب عالی برای آینده شما یا فرزندتان باشد. به عنوان یک برنامه‌نویس، شما می‌توانید نقش مهمی در شکل‌دهی به دنیای دیجیتال و جامعه ایفا کنید و به عنوان هنری جدید در زندگی‌تان به آن پرداخته و از آن لذت ببرید.

کودک شما با یادگیری برنامه‌نویسی زبان کامپیوتر را می‌آموزد و می‌تواند رویاهای خود را با کمک آن به حقیقت بپیوندد.