راهنمای والدین در آموزش برنامه نویسی
۲ شهریور ۱۴۰۲
۷ دقیقه
چطور بچه‌ها را تشویق کنیم که برنامه‌نویسی یاد بگیرند، بدون اینکه از آن زده بشوند؟! اصلاً اگر خودمان اهل تکنولوژی نیستیم و هیچ ایده‌ای از برنامه‌نویسی نداریم، چطور فرزندمان را به برنامه‌نویسی علاقمند کنیم؟ تمام این سوالات به‌عنوان راهنمای والدین در آموزش برنامه نویسی در این مطلب پاسخ داده می‌شود.
هیچ اشکالی ندارد اگر خودتان اهل برنامه‌نویسی یا تکنولوژی نیستید؛ اگر به این نتیجه رسیدید که آینده فرزندتان با تکنولوژی گره خورده، چندین قدم جلوتر از خیلی از والدین در دنیا ایستاده‌اید.
برنامه‌نویسی دیگر فقط یک شغل نیست، به بخشی از زندگی روزمره افراد تبدیل شده! مثلاً می‌خواهید امکانی وجود داشته باشد تا دخل و خرج ماهانه‌تان تحت کنترل شما باشد و بهتر پس‌انداز کنید؛ فقط کافیست تا کمی برنامه‌نویسی بدانید و اولویت‌هایتان را به شکل کد دربیاورید. آن‌گاه می‌توانید آژیر خطر را برای خرج‌های بیش‌ازحد خود به صدا درآورید، یا پس‌انداز ماهانه‌تان را از اول ماه کنار بگذارید، بدون اینکه خودتان هر ماه این کار را انجام دهید! اگر خودتان نخواستید یا نتوانستید که برای کارهای روزمره‌تان برنامه‌نویسی یاد بگیرید، چرا فرزندانتان یاد نگیرند؟
اگر قصد دارید به کودک خود بیاموزید که چطور برنامه‌نویسی یاد بگیرد و در این راه کنار او باشید، نکات تربیتی زیر را حتماً مدنظر داشته باشید. این مطلب یک راهنمای واقعی و کاربردی برای والدینی است که می‌خواهند به کودک خود برنامه‌نویسی بیاموزند.
چرا باید به کودکان برنامه نویسی بیاموزیم؟
به چندین علت مختلف آموزش برنامه نویسی به کودکان اهمیت دارد که در مطلب راهنمای والدین در آموزش برنامه نویسی فقط به برخی از آن می‌پردازیم:
مهارت‌های فرابرنامه نویسی!
برنامه‌نویسی که فقط کد زدن نیست، کلی مهارت جالب و کاربردی دیگر در پس این مهارت وجود دارد که مهم‌ترین آنها تفکر منطقی، حل مسئله، خلاقیت و تفکر رایانشی است.
با یادگیری این مهارت‌های فرابرنامه‌نویسی (!)، کودک شما از پس مشکلات و سختی‌های زندگی‌اش هم به‌راحتی برمی‌آید. مثلاً یاد می‌گیرد که چطور مشکلاتش را به بخش‌های کوچکتر تقسیم کند. سپس برای هرکدام از آن بخش‌های کوچک راه‌حلی پیدا می‌کند و در نهایت همه‌اش در چند مرحله کوتاه، حل می‌شود. مهارت حل مسئله و تفکر رایانشی این بخش را پوشش می‌دهد.
تفکر منطقی هم به او می‌آموزد که چطور با واقعیت‌ها کنار بیاید و موانع را کنار بگذارد. با آموزش این مهارت کودک شما می‌آموزد که چطور بتواند بهتر مسائل را تجزیه و تحلیل کند.
یادگیری زبان کامپیوتر با آموزش برنامه نویسی
با آموزش برنامه‌نویسی به کودکان آنها نه تنها برنامه‌نویسی را می‌آموزند، بلکه زبان صحبت با کامپیوتر را هم یاد می‌گیرند. منظور از صحبت با کامپیوتر، نحوه کارکرد و پردازش آن است. کودکان تفکر الگوریتمی را می‌آموزند و با نحوه پردازش ورودی‌هایی که به کامپیوتر داده می‌شوند آشنا می‌گردند.
آینده شغلی درخشان
اگر کودک شما برنامه‌نویسی را به‌عنوان شغل بپذیرد، آینده شغلی درخشانی خواهد داشت. حتی اگر دلش نخواهد برنامه‌نویس شود، اما در کنار رشته مورد علاقه‌اش، به زبان برنامه‌نویسی خاصی مسلط باشد، می‌تواند از خیلی از متقاضیان شغلی دیگر جلو بزند.
مثلاً مدیران مالی یا تحلیل‌گران مالی که به زبان پایتون مسلط هستند، شانس بیشتری نسبت به دیگر متقاضیان این شغل که از برنامه‌نویسی سررشته‌ای ندارند در پذیرش مصاحبه خواهند داشت.
حتی به لحاظ تحصیلی هم تسلط به زبان‌های برنامه‌نویسی امتیاز خاصی دارد. مثلاً دانشجوهایی که برای کارشناسی ارشد قصد پذیرش گرفتن در دانشگاه‌های مطرح دنیا دارند، در بیشتر رشته‌ها تسلط به زبان برنامه‌نویسی خاص جزو الزامات قبول شدن در آن رشته است.
حالا که همه این‌ها را گفتیم، بهتر است به نکات مهم تربیتی مخصوص والدین برای آموزش برنامه‌نویسی به کودکان بپردازیم. در مطلب جداگانه‌ای در مورد فواید آموزش برنامه‌نویسی به کودکان صحبت کردیم که می‌توانید با مراجعه به آن، مهارت‌هایی که کودکان با آموزش برنامه‌نویسی می‌آموزند را مطالعه کنید و در مورد آن بیشتر بدانید.
۵ نکته مهم تربیتی برای راهنمای والدین در آموزش برنامه نویسی
نکات مهم تربیتی زیر را برای آموزش برنامه‌نویسی به کودکان مدنظر قرار دهید:
۱. عجله نکنید!
هر بچه‌ای روش یادگیری مخصوص به خودش را دارد. چیزی که در بیشتر کودکان مشترک است این است که بچه‌ها تمایل دارند تا مفاهیم را با بازی و داستان‌پردازی یاد بگیرند. برای برخی کودکان مرحله درگ و دراپ کردن با اسکرچ و بلاکلی خیلی زود می‌گذرد و تمایل به یادگیری کد زدن به صورت متنی پیدا می‌کنند و برخی دیگر از کودکان هم بیشتر از بقیه افراد طول می‌کشد تا تمایلی به یادگیری سینتکس کدها و غیره پیدا کنند.
توصیه ما به والدین این است که سعی کنید در آموزش برنامه‌نویسی به کودکان عجله نکنید. او را به حال خود بگذارید تا هرطور که خودش تمایل دارد به یادگیری برنامه‌نویسی مشغول شود.
همانطور که تمرکز ما در جونیورا آموزش برنامه‌نویسی به کودکان با داستان و بازی است. مهم این است که بچه‌ها به یادگیری آن مشتاق شوند و مفاهیم اصلی را به خوبی درک کنند. بعد از آن دیگر کد زدن برایشان قابل فهم‌تر خواهد بود.
۲. بازی کردن لزوماً به معنی سرگرمی نیست!
کودکی من و شما در کوچه و با بازی با بچه‌های همسایه و فامیل سپری شد. دهه هفتادی‌ها و شصتی‌ها هم اولین تکنولوژی را با بازی‌های مخفی تلوزیون و کمی بعدتر با آتاری و پلی استیشن ۱ لمس کردند. مار بازی نوکیا ۱۱۰۰ را یادتان هست؟
مدام در گوش ما خواندند که گوشی خوب نیست، پلی استیشن ما را از درس می‌اندازد، کامپیوتر فلان است و غیره. یک‌موقع تصور نکنید که چون شما بچگی خود را با بازی در کوچه و حیاط گذراندید، لزوماً فرزند شما هم باید همین کار را بکند.
نسل جدید با تکنولوژی پیوند خورده است. نحوه ارتباط برقرار کردن کودکان در حال حاضر با والدین و نسل پیشین ما خیلی متفاوت است. به‌نظر می‌آید کار درست این باشد که بازی‌های کامپیوتری و گوشی را برای بچه‌ها محدود کنید. اما حقیقت این است که لزوماً وقت گذراندن فرزندان شما با گوشی و کامپیوتر، کار غلطی نیست و حتی می‌تواند کمااینکه استفاده قانون‌مند آن پیامدهای مناسبی هم به همراه خواهد داشت. البته تمرکز ما بر کودکان ۴ سال به بالا است.
سعی کنید با دید باز به این قضیه نگاه کنید. اگر کودک شما به بازی‌های ویدئویی علاقه نشان می‌دهد، دست‌تان را روی بازی‌های آموزنده بگذارید. مثلاً ماینکرفت Minecraft یا روبلاکس Roblox.
این دو پلتفرم به کودکان اجازه می‌دهند تا المان‌های بازی را تغییر بدهند یا حتی بازی مورد علاقه خود را از صفر تا صد طراحی کنند. البته بچه‌ها در این مسیر کلی دوست همپای خودشان هم پیدا می‌کنند.
شاید جالب باشد که بدانید این ادعایی که بازی می‌تواند برای کودکان آموزنده هم باشد، از لحاظ علمی هم ثابت شده است. طبق مطالعه‌ای که در سال ۲۰۱۵ در دانشگاه میشیگان انجام شد، ادغام آموزش با هر نوع رسانه‌ای مثل بازی‌های ویدئویی، می‌تواند پیامدهای بسیار مفیدی به همراه داشته باشد و سرعت یادگیری بچه‌ها را چندین برابر کند.
۳. علایق و آرزوهای خودتان را به فرزندتان تحمیل نکنید.
مادر من عاشق نقاشی کردن بود، از آن‌جایی که خودش کلاس نقاشی نرفت، من را فرستاد تا نقاشی یاد بگیرم. من نقاشی‌ام خوب بود و اتفاقا خیلی زود هم آن را یاد گرفتم، اما هیچ‌وقت نقاش شدن را برای زندگی‌ام نمی‌خواستم. اگر می‌خواستم الان در اینجا برایتان از خوبی‌های برنامه‌نویسی نمی‌گفتم.
من به خوبی از این آگاه بودم که نباید علایق خودم را به فرزندم تحمیل کنم، با این وجود گاهی اوقات به خودم می‌آیم و می‌بینم دارم برای کلاس‌ها و مدرسه فرزندی که هنوز ندارمش برنامه‌ریزی می‌کنم! این تله‌ای است که نه فقط من، بلکه همه ما را می‌تواند دچار خودش کند.
یادتان باشد که در بهترین حالت شما والدین فقط می‌توانید او را در مسیری که خودش می‌خواهد همراهی کنید، نه اینکه مسیری که خودتان می‌خواهید را به او تحمیل کنید. بچه‌ها کلا در زمان حال زندگی می‌کنند. اصلا به این فکر نمی‌کنند که کد زدن یاد بگیرند. آنها فقط به بازی ویدئویی خود می‌پردازند و عاشق این هستند که چالش‌های به‌وجود آمده را برطرف کنند.
بچه‌ها ناگهان می‌بینند که خلاقند و چالش‌ها را برطرف می‌کنند و بچه‌ی باهوشِ جمع می‌شوند! در کنار دوستان‌شان حرفی برای زدن دارند و همین باعث می‌شود هرروز بهتر از دیروزِ خود بشوند. شما والدین فقط بگذارید به حال خودشان باشند و خودشان بخواهند که کد زدن را یاد بگیرند.
۴. آموزش و وقت گذراندن با یکدیگر را با هم ترکیب کنید.
برنامه‌نویسی برای کودکان فقط به یادگیری مهارت‌های تکنیکال منتهی نمی‌شود. همانطور که بالاتر هم گفتیم، آنها تفکر انتقادی و خلاقیت خود را تقویت می‌کنند، مهارت‌های شناختی خود را بالا می‌برند و رویکرد‌های متمایزی را برای حل مسائل تمرین می‌کنند، در عین حال یاد می‌گیرند که چگونه به صورت استراتژیک ارتباط برقرار کنند و در یک تیم کار کنند.
مهم‌تر از همه، برنامه‌نویسی به کودکان کمک می‌کند که حس کنجکاوی خود را برطرف کنند و به تدریج شخصیت قوی‌تری از خود بسازند، که همه این‌ها به آنها در تبدیل شدن به فرد بالغ سالم و خلاقی کمک می‌کند.
یک روزی به خودتان می‌آیید و می‌بینید که فرزند شما برنامه‌نویسی را به عنوان یک سرگرمی و راهی برای گذراندن وقت آزاد خود به حساب می‌آورد، و در نهایت تبدیل به همه زندگی‌اش می‌شود. در هر حالت، احتمال اینکه فرزند شما به امکانات بی‌پایانی که برنامه‌نویسی در اختیارش می‌گذارد احساس خوبی پیدا کند و بخواهد چیزی را که یاد گرفته با والدین خود به اشتراک بگذارد، خیلی زیاد است.
در این موقع پدرها و مادرها باید فعالانه به حرفهای او گوش دهند و برای آن اتفاق هیجان‌زده شوند. بابت تلاشی که می‌کند تشویقش کنید و در صورت امکان بابت دستاوردهایش هدیه‌ای در نظر بگیرید. کودکان همیشه به تأیید والدین احتیاج دارند. توجه شما به کودکتان، به پیشرفت او در یادگیری تحصیلی‌اش اهمیت زیادی دارد.
همچنین، اگر خیلی اهل تکنولوژی نیستید، می‌توانید به سادگی با ارتباط برقرار کردن با کودک خود در مورد برنامه‌نویسی چیزهایی هم برای خودتان یاد بگیرید. علوم کامپیوتر می‌تواند به یک فعالیت مشترک تبدیل شود و با یک تیر دو نشان بزنید! یعنی هم خودتان یاد بگیرید و هم باعث یادگیری بیشتر فرزندتان بشوید.
در نظر داشته باشید که در مطلب راهنمای والدین در آموزش برنامه نویسی تمام سعی ما بر این است که بگوییم کودکان علاقه‌مند به ساخت چیزهای شگفت‌انگیز هستند، نه لزوما کدنویسی. آنها می‌خواهند نتایج تلاش‌های خود را ببینند، نه اینکه به مهارت‌های خوب ببالند!
۵. از دوره‌های آنلاین برای آموزش برنامه نویسی کمک بگیرید.
وب انگلیسی پر از دوره‌های خفن برنامه‌نویسی است. اما آیا شما یا فرزندتان آمادگی آن را دارید که با زبان انگلیسی برنامه‌نویسی را یاد بگیرید؟ در وب فارسی هم اگر چیزی برای آموزش برنامه‌نویسی کودکان وجود داشته باشد، سامان‌یافته و مرتب نیست.
بخاطر داشته باشید که بعضی از کودکان علاقه‌مند به توسعه بازی هستند، برخی دیگر می‌خواهند اپلیکیشن بسازند یا وب‌سایت‌های زیبا ایجاد کنند. گاهی اوقات فکر می‌کنند که دوست دارند همه چیز را در مورد طراحی بازی بیاموزند و وقتی تلاش می‌کنند، متوجه می‌شوند که واقعاً به آن علاقه‌مند نیستند.
در اینجا والدین خودشان را وسط چند راهی می‌بینند. در ابتدا باید به این سوال‌ها پاسخ بدهید و پس از آن به ثبت نام کودکتان در دوره برنامه‌نویسی مناسب بپردازید.
– سبک یادگیری فرزندم چیست؟
– چه میزان بودجه‌ای برای آموزش برنامه‌نویسی فرزندم دارم؟
– دوره برنامه‌نویسی مورد نظر چه نظراتی از دیگران دارد؟
– اساتید دوره و تجربه حرفهای آنها چیست؟
– اساتید چه پشتیبانی‌هایی برای دانش‌آموزانشان ارائه می‌دهند؟
در جونیورا تنها هدف ما آموزش برنامه‌نویسی و تفکر رایانشی به کودکان با روش‌های جذاب است. از داستان گرفته تا بازی‌های ویدئویی، بچه‌ها متوجه نحوه کارکرد برنامه‌نویسی می‌شوند. همچنین مربیان حرفهای برای آموزش به کودکان شما انتخاب شده‌اند. کودک شما با گذراندن دوره‌های ما متوجه علاقه واقعی‌اش می‌شود و خود را برای یادگیری بیشتر آن آماده می‌کند.
جمع‌بندی
در این مطلب، به نکات تربیتی برای والدینی که می‌خواهند برنامه‌نویسی را به کودکان‌شان آموزش دهند، پرداختیم. آموزش برنامه‌نویسی به کودکان می‌تواند مهارت‌های فنی و زندگی آنها را تقویت کرده و تفکر منطقی و خلاقانه‌شان را تقویت کند.
نکات اساسی راهنمای والدین در آموزش برنامه نویسی به کودکان شامل آموزش با سرعت دلخواه فرزند، تشویق کودک در فرایند یادگیری، عدم تحمیل علایق خود به کودک، آموزش برنامه‌نویسی به کودک با بازی‌های ویدئویی و استفاده از دوره‌های آنلاین بود. همچنین، باید بخاطر داشته باشید که نظارت و پشتیبانی پدران و مادران در کنار کودکان برای یادگیری برنامه‌نویسی بسیار حیاتی است.
به کمک این نکات، شما می‌توانید تجربه یادگیری برنامه‌نویسی را برای فرزندانتان جذاب و آموزنده کنید و از این راه، آنها را برای آینده‌ای روشن در دنیای فناوری آماده کنید.
